Әрине, заңгерлердің көпшілігі (барлығы болмаса да) азаматтық құқықтың курсынан келісім-шарттар жұмыс істей бастаған сәттен бастап шарттардың жіктелуін есте сақтайды. Бұл жіктеу шеңберінде нақты, консенсуалды және формальды шарттар ажыратылады.
«Нақты келісімшарттар» атауы латынның «res» сөзінен шыққан. Және бұл шарттар, оларды орындау үшін тараптардың келісімінен басқа, мүлікті беру де қажет.
Нақты шарттың классикалық мысалы – несиелік келісім.
Бұдан қандай нәтиже шығаруға болады несиелік келісім шынайы ма?
1. Несие шарты қарыз алушыға несиенің мәні болып табылатын ақша немесе басқа заттар берілген кезден бастап жасалған болып есептеледі. Демек, егер қарыз алушы несие алмағанын дәлелдесе, онда шарт жасалмаған деп танылады.
2. Несие берушінің несие беруге міндеттемесі жоқ. Соның ішінде шарттың мәтіні жасалған және тараптар қол қойған жағдайда. Сондай-ақ, несие беру туралы уәденің заңдық мәні жоқ.
3. Егер қарыз алушы шартта көрсетiлгеннен аз мөлшерде қарыз алса, қарыз шарты қарыз алушы нақты алған ақша сомасына немесе өзге де заттарға жасалған болып есептеледi.
4. Несие шарты өзінің нақты сипаты бойынша біржақты, яғни. несие берушіге талап ету құқығын қалдырып, қарыз алушыға ғана міндет жүктейді.
5. Егер қарыз сомасы немесе қарыз нысанасы болып табылатын өзге де заттар қарыз алушыға бөлiп-бөлiп берiлсе, бұл қарыздың бiрiншi бөлiгiн бергеннен (аударғаннан) кейiн барлық сомаға (барлық заттар) қатысты шарт жасалғанын бiлдiрмейдi. Бұл несие сомасының бір бөлігі (заттардың бір бөлігі) аударылған сайын бастапқы шарттармен жаңа келісім-шарт жасалады дегенді білдіреді.
Сондай-ақ, несие шартының шынайылығы заңмен міндетті түрде көзделгендіктен, оны тараптардың келісімі бойынша өзгертуге (күшін жоюға, алып тастауға) болмайтынын есте ұстаған жөн.
Несие шартының нақты болуының жоғарыда келтірілген салдары толық емес және, мүмкін, басқаларын шығаруға болады. Бірақ кез келген жағдайда, олардың барлығын шарттың тараптары келісім жасалған немесе жасалмағанын шешу кезінде де, олардың құқықтары мен міндеттерінің көлемі мен мазмұнын анықтау кезінде де, сондай-ақ осы мәмілелер бойынша салықтарды есептеу кезінде де ескеруі керек.